پایپینگ

اتصالات پایپینگ یا فیتینگ (Fittings)

جهت انشعاب­گيری، تغيير مسير لوله­ ها، بستن خطوط، تغيير اندازه و غیره از اتصالات استفاده می­ گردد. زانویی ها، فلنج­ ها، کوپلینگ ها و انشعابات (Boss) جـزو اتصـالات به حسـاب می ­آيند. بسـته به نوع اتصال که جوشی، ساکـتی يا دنده ­ای باشد نوع اتصـالات نيز تفـاوت می باشد.

برحسب نسبت فشار (Pressure Rating) خطوط، استانداردهاي متفاوتي براي اتصالات تعريف شده است. بعنوان مثال استاندارد ASME B­16.9 براي انشعابات با کاربرد عمومي مناسب بوده و استاندارد ASME B16.31 براي خطوط با فشار بالا تمهيداتي در نظر گرفته است.

زانویی پایپینگ (Elbow)

جهت چرخش جريان به اندازه 90 يا 45 درجه از زانوئي ها استفاده مي­ گردد. ولي علاوه بر اين اندازه ها در طراحي­هاي خاص زانويي با درجه­ هاي غير متعارف و بصورت سفارشي نيز ساخته مي­ شود. اتصالي که باعث برگشت 180 درجه­اي جريان مي­ شود «برگشت» يا Return مي ­نامند که به نوعي آنرا مي­ توان جزو زانوئي ها طبقه­ بندي نمود. برگشت­ها در ساخت کويل­هاي مبدل­هاي حرارتي و Vent مخازن مورد استفاده قرار مي­ گيرد.

بسته به شعاع چرخش، دو نوع زانویی ­ساخته ­و­ عرضه مي­­ گردد­ که عبارتند از شعاع بلند و کوتاه (Long-Radius, Short Radius). زانویی های شعاع بلند با شعاع 5/1 برابر قطر نامي لوله و براي سايزهای 4/3 به بالا و زانویی های شعاع کوتاه با شعاع برابر قطر نامی لوله مي باشند. استاندارد ASME B16.9 برای شعاع بلند و ASME B16.28 برای شعاع کوتاه اندازه­ های استاندارد را بيان نموده است. يک نوع از زانوهای 90 درجه ضمن تغيير جهت در مسير سايز لوله را نيز تغيير مي­ دهد که آن را زانوی­ کاهنده مي ­نامند. شعاع زانویی کاهنده 5/1 برابر قطر نامی انتهای بزرگتر است.

ماتير (Miter)

براي تغيير مسير لوله ­هاي بزرگتر از 10 اينچ که در فشار پائين کار مي­ کنند و افت فشار در آنها زياد مهم نباشد، با استفاده از چند تکه لوله که زاويه 90 درجه را تامين مي­ نمايد، درست مي­ شود. مايترها ممکن است از دو، سه يا چند تکه درست شوند. هر چقدر تعداد تکه ­ها زياد باشد مقاومت هيدروليکي مايتر کم مي ­شود. بطور کلي مقاومت در برابر جريان يک ماتير سه تکه تقريباً دو برابر زانوی شعاع بلند معادل مي­ باشد ولي از لحاظ اقتصادی مايتر باصرفه­ تر از زانویی مشابه مي ­باشد.

نحوه نمايش يک مايتر در نقشه بصورت زير است:

4-CUT MITREBENDSAW BE 15.9mm THK 56”

که نشان­ دهنده يک مايتر چهار تکه، با انتهای پخ شده با ضخامت 15.9 ميليمتر با سايز 56 اينچ مي ­باشد.

سه راهی (Tee) پایپینگ

براي­ انشعاب­گيری از خطوط اصلی از سه ­راهی ها استفاده می شـود. انشعاب گرفته شده می­ تواند هم دارای زاويه 90 درجه باشد و هم می­ تواند بصورت 45 درجه از آن جدا شود. همچنين انشعاب گرفته شده می تواند با قطری برابر قطر خط اصلی باشد و يا با قطری کمتری از قطر خط اصلی. در صورتي­که انشعاب گرفته شده 90 درجه باشد آنرا Straight Tee يا «سه ­راهی مستقيم» می ­نامند. ­اگر ­قطـر انشـعاب گرفـته ­شده­ کمتر از قـطر خط اصـلی باشـد. آنرا «سه ­راهی كاهنده» يا Reducing Tee می ­نامند.

نوع ديگري از سه راهی که کاربرد خاص دارد Bullhead می ­باشد که در آن قطر فرعی از قطر اصلی بزرگتر است و به ندرت مورد استفاده قرار می­ گيرد. در سه راهی­ های کاهنده قطر انشعاب نمی ­تواند کمتر از نصف قطر لوله اصلی باشد.

انواع ديگري از انشعاب­گيری وجود دارد که به روش Bonney Forge ساخته مي ­شوند که عبارتند از:

• اتصالات WELDOLET
• اتصالات SOCKOLET
• اتصالات ELBOWLET

اتصالات WELDOLET چیست؟

انشعابي روي لوله اصلي است که روي لوله قرار مي­ گيرد و يک انشعاب 90 درجه به اندازه قطر لوله اصلي يا کوچک­تر از خط اصلی می گیرد. محدوده استفاده ­از اين ­نوع ­انشعاب براي­ سايز لوله­ های با NPS 8/3 اينچ تا سايز 60 اينچ می ­باشد. اصطلاح WELDOLET  مخفف WELD OUTLET می ­باشد.

اين انشعاب استاندارد ­سازی نگرديده اسـت. ولـي از استاندارد ASME B31.3 مي ­توان کمـک گرفـت. معـمـولاً از متريال ASTM A 105-A 350 –A 182 جهت ساخت آن استفاده می شود.

اتصالات SOCKOLET چیست؟

اين اتصال نيز همانند اتصال WELDOLET است با اين تفاوت که انشعاب فرعی با اتصال ساکتی به آن متصل می­ شود. SOCKOLET نيز مخفف دو کلمه SOCKET OUTLET­ می­ باشد.

محدوده استفاده از اين اتصال بسته به فشار کاری دارد و اندازه آن بر طبق استاندارد ASME B16-11 می باشد. براي کلاس­­های تا سه هزار پوند اتصال از 8/1 اينچ تا 4 اينچ مي ­توان انشعاب گرفت و ­تا کلاس شش هزار از 4/1 اينچ تا 2 اينچ می ­توان از آن استفاده نمود.

همچنین نوع پيچی آن (Threaded) نيز مورد استفاده قرار می ­گيرد.

اتصالELBOWLET چیست؟

يک انشعاب کاهنده که بر روي زانویی ­ها (شعاع بلند يا کوتاه) ايجاد می­ کند. اين اتصال نيز در سه نوع Socket و Butt و Thread  ساخته می شود.

انشعاب LATROLET چیست؟

مشخصات اين نوع اتصال به شرح زير است:

• انتهاي پخ شده طبق استاندارد ASME B16-25
• براي نوع «ساکتي» از استاندارد ASME B 16-11
• نوع Threaded طبق استاندارد ANSI B1-20-1

درپوش CAP

جهت مسدود ­سازی خطوط از­ CAP استفاده می­ شود. اين اتصال ­نيز همانند­ ساير ­اتصالات ­در ­سه­ حالت BUTT WELD و SOCKET WELD و THREADED ساخته می شود.

در صورتی که CAP نوع پيچي از بيرون رزوه شده باشد آنرا پلاگ (PLUG) می ­نامند.

کاهنده (REDUCER)

هنگامي­ که بخواهيم دو لوله با قطرهی متفاوت را به همديگر متصل نمائيم از REDUCER یا کاهنده استفاده می ­کنيم. کاهنده ­ها در دو فرم هم مرکز (CC:CONCENTRIC) و خارج از مرکز (ECC:ECCENTRIC) ساخته می ­شوند.